Η πανδημία λόγω του κορωνοϊού δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις σε ό,τι αφορά την φροντίδα των ατόμων με άνοια.
Είναι πιθανό να υπάρει μεγαλύτερη διατάραξη της συμπεριφοράς του ατόμου με άνοια, πχ επιθετική συμπεριφορά, υπερδιέγερση , τάσεις φυγής ή μεγαλύτερη άρνηση για φροντίδα.
Επιπλέον, οι ασθενείς με άνοια χρήζουν εκ των πραγμάτων μεγαλύτερη φροντίδα και προσοχή, καθώς ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, λόγω ηλικίας κυρίως.
Είναι φυσιολογικό, δεδομένων των συνθηκών και οι ίδιοι οι φροντιστές να νιώθουν συναισθήματα όπως φόβο, ανησυχία, αίσθημα απώλειας ελέγχου, άγχος κτλ. Η αναγνώριση - από τους φροντιστές -των δικών τους συναισθημάτων και βέβαια η αποδοχή τους, βοηθά στην καλύτερη φροντίδα των ασθενών.
Τα άτομα με άνοια εισπράττουν τα συναισθήματα των ανθρώπων που τα φροντίζουν , δεν έχουν όμως την ικανότητα να τα διαχειριστούν και να εκφράσουν τα δικά τους κατάλληλα.
Ο λειτουργικός τρόπος διαχείρισης αφορά τους ασθενείς που διαμένουν με τους φροντιστές, αλλά κι αυτούς που ζουν μόνοι τους ή σε κάποια δομή.
· Πώς επικοινωνούμε με τους ασθενείς με άνοια και πώς τους «προφυλάσσουμε»?
· Αποφυγή της μεγάλης έκθεσης του ασθενή σε δελτία ειδήσεων ή τηλεοπτικές εκπομπές , όπου τα γεγονότα μπορεί να παρουσιάζονται με πολύ δραματικό τρόπο. Αυτό πιθανά μπορεί να τον φορτίσει αρνητικά και να προκαλέσει δυσάρεστα συναισθήματα και «δύσκολες» συμπεριφορές.
· Αν ο ασθενής βρίσκεται σε πρώιμα στάδια της νόσου, ο φροντιστής μπορεί να τον ενημερώσει για τα βασικές ειδήσεις της κατάστασης, με απλά λόγια, χωρίς καταστροφολογία.
· Η επικοινωνία με τον ασθενή γίνεται ανάλογα με το στάδιο της ασθένειας στο οποίο βρίσκεται. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικοί τρόποι , όπως πχ η αφήγηση των γεγονότων ή και των οδηγιών, με μορφή παραμυθιού.
· Η λεκτική αλλά και η μη λεκτική επικοινωνία χρήζει προσοχής. Ο φροντιστής είναι καλό να μιλά με καθησυαστικές λέξεις, αλλά ήρεμος και καθησυχαστικός πρέπει να είναι και ο τόνος της φωνής του , η έκφραση του, οι κινήσεις του και η βλεμματική επαφή. Όλα πρέπει να αποπνέουν ασφάλεια στον ασθενή.
· Ο ασθενής θα ήταν επαρκές να ξέρει τις βασικές οδηγίες για την προφύλαξη από τον ιό. Δλδ, πλύσιμο χεριών, να μένει στο σπίτι και να αποφεύγει να δέχεται επισκέψεις. Στην κατεύθυνση αυτή,υπενθυμιστικά σημειώματα ή τύπου πινακίδες θα ήταν βοηθητικά ή όποιος άλλος τρόπο βοηθά το άτομο να τα θυμάται.
· Συχνά το άτομο με άνοια είναι πιο δεκτικό σε συμβουλές από άτομα εκτός του φροντιστή. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν, και τα άλλα μέλη της οικογένειας μπορούν να εξηγούν και να υπενθυμίζουν τι πρέπει να κάνει στην παρούσα φάση, λόγω του ιού.
· Αν υπάρχουν τάσεις φυγής, ο φροντιστής μπορεί να ακολουθήσει τους τρόπους διαχείρισης γενικά για τέτοιες συμπεριφορές.
· Διαχείριση συναισθημάτων φροντιστή:
· Η ψύχραιμη στάση και η λογική προσέγγιση των πληροφοριών είναι βοηθητικά στοιχεία για τη διαχείριση της παρούσας , αντικειμενικά δύσκολης συνθήκης.
· Αν υπάρχουν «αρνητικές» σκέψεις και συναισθήματα, η αναγνώριση , αποδοχή και καταγραφή τους, μπορεί να τις κάνει πιο διαχειρίσιμες και ίσως να μεταστραφούν έτσι σε θετικές.
· Η διατήρηση των κοινωνικών επαφών, η επικοινωνία με αγαπημένους ανθρώπους μέσω της τεχνολογίας, συμβάλλει στη διατήρηση μια θετικής διάθεσης.
· Η ανάκληση τρόπων και στρατηγικών διαχείρισης δύσκολων και στρεσογόνων καταστάσεων στο παρελθόν , μπορεί να είναι χρήσιμη στο τώρα.
· Το γεγονός ότι η συνθήκη της πανδημίας αφορά τους πάντες μπορεί να είναι ανακουφιστικό σα σκέψη. Το άτομο δε νιώθει μόνο του σε αυτό.
· Η έκφραση και εξωτερίκευση σκέψεων και συναισθημάτων είναι βοηθητική.
· Η ενασχόληση με δημιουργικές δραστηριότητες αμβλύνει το άγχος και βελτιώνει τη διάθεση.
· Αν υπάρχει μεγάλη δυσκολία διαχείρισης συναισθημάτων και σκέψεων , υπάρχει η δυνατότητα επικοινωνίας με ειδικούς ψυχικής υγείας, μέσω των τηλεφωνικών γραμμών στήριξης.
v Φροντίδα ασθενών με άνοια:
v Ο φροντιστής πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες του ΕΟΔΥ και σχέση με τον ασθενή με άνοια.
v Αν υπάρχει επιδείνωση των συμπτωμάτων της άνοιας, επικοινωνία με τον θεράποντα γιατρό.
v Για τη διατήρηση της προσωπικής υγιεινής , ίσως είναι χρήσιμο να υπάρχουν σημειώματα υπενθύμισης.
v Ο φροντιστής μπορεί να δείξει στον ασθενή πώς να πλένει σωστά τα χέρια του.
v Εναλλακτικά, ο φροντιστής μπορεί να επιδείξει την χρήση αλκοολούχου απολυμαντικού χεριών .
v Διασφάλιση απαραίτητων φαρμάκων σε συνεννόηση με γιατρό για περισσότερες μέρες.
v Εναλλακτικά σενάρια για την φροντίδα του ασθενή με άνοια, σε περίπτωση που αρρωστήσει ο φροντιστής.
v Διατήρηση- όσο γίνεται- της ρουτίνας του ασθενή.
v Φροντίδα σωματικής υγείας ασθενή:
v Πλύσιμο χεριών
v Καθαριότητα σπιτιού
v Σωματική άσκηση
v Σωστή διατροφή και επαρκής ενυδάτωση
v Επαρκής και καλής ποιότητας ύπνος
v Αν υπάρχουν ύποπτα συμπτώματα, επικοινωνία με γιατρό.
ü Ιδέες για απασχόληση του ασθενή με άνοια στο σπίτι :
ü Γυμναστική
ü Μουσική
ü Ζωγραφική
ü Άλμπουμ με παλιές φωτογραφίες
ü Επιτραπέζια παιχνίδια
ü Παρακολούθηση ευχάριστων τηλεοπτικών εκπομπών
ü Επαφή με κατοικίδιο ζώο
ü Οικιακές δουλειές
ü Κηπουρική
ü Νοητικές ασκήσεις
v Οδηγίες αν ο ασθενής με άνοια χρειαστεί ιατρικές ή νοσηλευτικές υπηρεσίες:
v Ο φροντιστής πρέπει να βεβαιωθεί ότι ο επαγγελματίας υγείας δεν έχει συμπτώματα
v Η επίσκεψη του επαγγελματία υγείας καλό είναι να αποφευχθεί, αν έχει έρθει σε επαφή με ασθενή με Covid-19
v Ο φροντιστής μπορεί να ζητήσει από τον γιατρό/νοσηλευτεί να φορέσει μάσκα.
v Ο επαγγελματίας υγείας είναι καλό να πλύνει τα χέρια του , πριν εξετάσει τον ασθενή
v Αν δεν υπάρχει επείγουσα ανάγκη , η επίσκεψη είναι προτιμότερο να αναβληθεί.
ü Συμβουλές για φροντιστές ανοϊκών ασθενών σε κλινικές/γηροκομεία:
ü Συζήτηση με το προσωπικό σχετικά με τους τρόπους προφύλαξης που χρησιμοποιούνται για τον Κορωνοϊό στη συγκεκριμένη δομή.
ü Εύρεση εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας με τον ασθενή.
ü Αν η επικοινωνία με τον ασθενή δεν είναι εφικτή άμεσα, εύρεση τρόπου ενημέρωσης μέσω του προσωπικού.
o Συμβουλές για φροντιστές ανοϊκών ασθενών που ζουν μόνοι τους:
· Ο φροντιστής πρέπει να είνα σίγουρος ότι ο ασθενής έχει πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζεται και ότι μπορεί να επικοινωνήσει με αυτούς που πρέπει για οτιδήποτε χρειαστεί.
· Αναζήτηση βοήθειας από αξιόπιστους γείτονες/φίλους, αναφορικά με την κάλυψη αναγκών του ασθενή.
· Αναζήτηση τοπικών ομάδων στήριξης, υπηρεσιών κτλ
· Εκτύπωση συμβουλών για τον ασθενή.
· Επικοινωνία με ασθενή - τηλεφωνικά ή με όποιον άλλο τρόπο- κατά προτίμηση συγκεκριμένη ώρα και σε τακτική συχνότητα.
· Επικοινωνία με τράπεζα για τακτοποίηση πληρωμών ασθενή .
· Προειδοποίηση του ασθενή για πιθανές προσπάθειες εξαπάτησης του.
Μαρία Καφαντάρη
Ψυχολόγος, Msc Κοινωνικής – Κλινικής Ψυχολογίας
Εξαρτήσεων και Ψυχοκοινωνικών προβλημάτων
Εκπ. στην Οικογενειακή θεραπεία
Συντονίστρια συλλόγου «ΦΑΡΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ»
