Η απώλεια της όρεξης είναι ένα πολύ κοινό σύμπτωμα σε ασθενείς με καρκίνο ή άλλες σοβαρές ασθένειες, όπως η προχωρημένη καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια. Σε ασθενείς με καρκίνο, θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία μπορούν επίσης να προκαλέσουν απώλεια της όρεξης.
Η απώλεια της όρεξης, εκτός του ότι προκαλεί δυσφορία στον ασθενή, μερικές φορές μπορεί να είναι ακόμη πιο δυσάρεστη για τους συγγενείς ή τους φίλους του ασθενούς, που βλέπουν τον αγαπημένο τους άνθρωπο να υποφέρει . Αυτό συμβαίνει, επειδή η χορήγηση τροφής παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην διαδικασία της περίθαλψης και της φροντίδας.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια της όρεξης:
• Ναυτία
• Εξάντληση - οι συνέπειες μιας σοβαρής ασθένειας μπορεί να κάνουν τους ανθρώπους να νιώσουν τόσο καταβεβλημένοι, ώστε να μην έχουν πια δύναμη για να προετοιμάσουν, και να καταναλώσουν κανονικά γεύματα.
• Προβλήματα κατάποσης.
• Πόνος
• Αλλοιωμένη γεύση - ειδικά μετά από θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία.
• Ξηροστομία ή στομαλγία
• Δυσκοιλιότητα - η χρόνια ή η οξεία δυσκοιλιότητα μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της όρεξης.
• Η χημική ανισορροπία του αίματος, όπως η υπερασβεστιαιμία ή ουραιμία, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ή μείωση της όρεξης.
Μόλις εξακριβωθούν οι παράγοντες, οι οποίοι αποτελούν την αιτία ή συνεισφέρουν στην απώλεια της όρεξης, υπάρχουν κάποια απλά πράγματα, τα οποία μπορείτε να κάνετε, ώστε να βελτιώσετε την όρεξή σας ή την ποσότητα πρόσληψης της τροφής σας. Η βασική αρχή είναι να τρώτε όποτε και οτιδήποτε σας έρθει η επιθυμία να φάτε!
• Να τρώτε συχνά και μικρά γεύματα αντί να προσπαθείτε να τρώτε πλήρεις μερίδες τρεις φορές την ημέρα. Το γαρνίρισμα του φαγητού, έτσι ώστε η όψη του να σας είναι ελκυστική, μπορεί να βοηθήσει.
• Να τρώτε όποτε έχετε την επιθυμία να φάτε αντί να τηρείτε ένα αυστηρό ωράριο γευμάτων. Αρκετοί άνθρωποι νιώθουν την όρεξη τους εντονότερη το πρωί ενώ μέχρι το μεσημέρι ή την ώρα του βραδινού έχουν χάσει πια το ενδιαφέρον τους για το φαγητό. Σε αυτή την περίπτωση κάντε το πρωινό σας το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας.
• Κάποιοι άνθρωποι ίσως θα προτιμούσαν να φάνε κάτι, έστω και λίγο, μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια, έτσι ώστε το φαγητό να παραμείνει μια κοινωνική δραστηριότητα. Άλλοι ίσως θελήσουν να φάνε μόνοι, όποτε αυτοί το επιθυμούν. Κάντε αυτό που σας ταιριάζει καλύτερα, ακόμη κι αν δεν ταιριάζει με τις συνήθειες της υπόλοιπης οικογένειας.
• Δοκιμάστε να τσιμπολογάτε θρεπτικά σνακ, όπως ξηρούς καρπούς, γιαούρτι, αποξηραμένα φρούτα ή τυρί κατά τη διάρκεια της ημέρας, ώστε να βελτιώσετε την πρόσληψή σας σε ενέργεια.
• Το σερβίρισμα μικρών μερίδων σε μικρά πιάτα ίσως φανεί ελκυστικότερο σε άτομα, τα οποία δεν έχουν πολλή όρεξη, ενώ ένα όμορφο σερβίρισμα μπορεί πραγματικά να βοηθήσει, προσθέτοντας για παράδειγμα λίγο μαϊντανό σε πουρέ η λευκό ψάρι.
• Μαλακά, υγρά και απλά φαγητά, τα οποία είναι εύκολα στην κατάποση αλλά και στην προετοιμασία τους και τα οποία δεν ερεθίζουν το στόμα με ξηροστομία ή στομαλγία, είναι συχνά τα πιο προσφιλή, όπως για παράδειγμα οι σούπες, ο πουρές, το γιαούρτι, το παγωτό, τα σορμπέ και τα ζελέ.
• Δοκιμάστε να πιείτε ένα μικρό αλκοολούχο απεριτίφ, όπως ένα μικρό ποτήρι κρασί πριν από τα γεύματα, αν σας το επιτρέπει ο θεράπων γιατρός σας, αφού αυτό μπορεί πραγματικά να βοηθήσει στην αύξηση της όρεξης. Ο φρουτοχυμός μπορεί να σας βοηθήσει στην αύξηση της όρεξης αλλά αν έχετε στομαλγία, αυτό μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επίπονο.
• Οι ήπιες ασκήσεις πριν από τα γεύματα, ειδικότερα σε εξωτερικούς χώρους, μπορούν να βοηθήσουν στην διέγερση της όρεξης, ακόμη κι αν πρόκειται για έναν πολύ σύντομο περίπατο. Αν αισθάνεστε πολύ άρρωστος/-η για να ασκηθείτε κανονικά, ακόμη και το να κινηθείτε λίγο περισσότερο μέσα στο σπίτι ή το να καθίσετε για λίγο έξω στον φρέσκο αέρα, μπορεί να σας βοηθήσει.
• Μπορείτε να προσθέσετε θερμίδες στα γεύματά σας με αρκετούς τρόπους. Προσθέστε για παράδειγμα βούτυρο στα λαχανικά, στο ρύζι και στα ζυμαρικά ή σερβίρετε το επιδόρπιό σας με παγωτό, σαντιγί ή σκόνη γάλακτος.
• Μιλήστε με τον θεράποντα γιατρό σας, εφόσον σε κάποιες περιπτώσεις συνιστάται η συνταγογράφηση κάποιου διεγερτικού της όρεξης.
Μερικές φορές, στους υποβληθέντες σε αντικαρκινική θεραπεία, η αίσθηση της γεύσης αλλοιώνεται (χάνεται ή έχετε μια πικρή ή μεταλλική γεύση στο στόμα) με αποτέλεσμα την απώλεια της όρεξης. Σε αυτή την περίπτωση ίσως θελήσετε να δοκιμάσετε τα εξής:
• Να τρώτε τα φαγητά που η γεύση τους σας είναι ευχάριστη και να αποφεύγετε αυτά που δεν σας αρέσουν. Ξαναδοκιμάστε τα φαγητά που σας είναι δυσάρεστα μετά από μερικές εβδομάδες, δεδομένου ότι η γεύση σας είναι πιθανό να έχει αποκατασταθεί.
• Αν νιώθετε πως τα πάντα έχουν χάσει τη γεύση τους, προσπαθήστε να διεγείρετε τους αισθητήρες γεύσης σας με μπαχαρικά, βότανα και σάλτσες. (Αποφύγετε τα μπαχαρικά εφόσον έχετε στομαλγία).
• Σε μερικούς δεν αρέσει πια ο καφές και το τσάι. Δοκιμάστε ως υποκατάστατο τα αφεψήματα, το πράσινο τσάι ή τα ροφήματα γάλακτος.
• Αν σερβίρετε το φαγητό αφού κρυώσει, τότε η γεύση και η οσμή του θα είναι λιγότερο έντονες, με αποτέλεσμα την ευκολότερη κατανάλωσή του.
• Αν έχετε μια δυσάρεστη μεταλλική γεύση στο στόμα, αποφύγετε το μαγείρεμα σε μεταλλικά σκεύη και χρησιμοποιήστε πλαστικά μαχαιροπήρουνα, τα οποία μπορεί να σας φανούν ανεκτικότερα.
• Το κρέας είναι πιθανό να έχει κάποιες φορές μεταλλική γεύση. Σε αυτή την περίπτωση μπορείτε να το μαρινάρετε σε κάποια σάλτσα, όπως για παράδειγμα γλυκόξινη ή χυμό φρούτων, πριν το μαγειρέψετε. Αν νιώθετε γενική απέχθεια για το κρέας, υπάρχουν κι άλλες πολύ καλές πηγές πρωτεϊνών όπως το ψάρι, τα όσπρια, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα οποία μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως υποκατάστατο.
• Έντονα ξινές, φρουτώδεις ή πικρές γεύσεις, όπως αυτές των φρούτων ή των χυμών, μπορούν να διεγείρουν τη γεύση σας, ίσως όμως και να ερεθίσουν ένα στόμα με στομαλγία, οπότε να είστε προσεκτικοί.
*Αυτές οι πληροφορίες δεν αποτελούν υποκατάστατο του θεράποντα γιατρού σας, αλλά αποτελούν μια πηγή πρόσθετων πληροφοριών. Να ζητάτε πάντα πρώτα τη βοήθεια του θεράποντα γιατρού σας.
