Α. ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ
Οι περισσότεροι άνθρωποι που βρίσκονται στις τελευταίες εβδομάδες μιας χρόνιας ασθένειας, όπως ο καρκίνος σε προχωρημένο στάδιο:
• Θα περνούν ολοένα και περισσότερο χρόνο στο κρεβάτι ή σε μια καρέκλα. Θα εξασθενούν ολοένα και περισσότερο και θα κουράζονται ευκολότερα.
• Θα αυξάνεται η υπνηλία, θα κοιμούνται περισσότερο και για μεγαλύτερο διάστημα και δεν θα μπορούν να συγκεντρωθούν για πολύ χρόνο όσο είναι ξύπνιοι.
• Δεν θα τους ενδιαφέρει να φάνε και να πιουν, θα έχουν μειωμένη όρεξη και θα χάσουν σημαντικά βάρος. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας των μεταβολικών (χημικών) αλλαγών λόγω του προχωρημένου της ασθένειας.
• Θα ενδιαφέρονται λιγότερο για τον κόσμο γύρω τους – πολλοί άνθρωποι αρχίζουν να κλείνονται στον εαυτό τους σαν να προετοιμάζονται για το θάνατο.
Η φροντίδα κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων
Έχουμε ήδη αναφερθεί στη βοήθεια του αγαπημένου σας ατόμου κατά τη μετακίνηση και στους τρόπους φροντίδας της επιδερμίδας τους εδώ . Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων αυτή η βοήθεια θα γίνεται σταδιακά ολοένα και σημαντικότερη.
Θα χρειαστούν τη βοήθειά σας για να είναι άνετα στο κρεβάτι ή σε μια καρέκλα, με τα μαξιλάρια προσεκτικά τοποθετημένα και με συχνές αλλαγές στη στάση του σώματός τους.
Αν το αγαπημένο σας άτομο έχει χάσει την όρεξή του, μελετήστε τις πληροφορίες που θα βρείτε εδώ για συμβουλές, έτσι ώστε να βελτιώσετε την πρόσληψη του σε τροφή. Το αγαπημένο σας πρόσωπο ίσως χρειαστεί βοήθεια για να φάει εξαιτίας της αδυναμίας και της κόπωσής του. Προσπαθείτε να τους παρέχετε αρκετό χρόνο για το φαγητό και για να καταπίνουν την κάθε μπουκιά και μην τους αναγκάζετε να συνεχίζουν το φαγητό εφόσον δε επιθυμούν άλλο.
Ωστόσο, θυμηθείτε πως είναι φυσικό οι άνθρωποι να σταματούν εντελώς το φαγητό στο τελευταίο στάδιο μιας σοβαρής ασθένειας. Ίσως, όμως, θελήσουν ακόμη να πιουν – δοκιμάστε να τους δώσετε με καλαμάκι παγωμένο τσάι σε διαφορετικές γεύσεις, εφόσον αυτό ανήκει στα πιο προσφιλή των ασθενών.
Αν ο συγγενής/φίλος σας βιώνει την επιδείνωση κάποιου συμπτώματος που προϋπήρχε ή αν εμφανιστεί κάποιο νέο σύμπτωμα, ενημερώστε σχετικά το γιατρό σας, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το σύμπτωμα και να μπορέσει ανακουφιστεί ο ασθενής. Συμβουλευτείτε επίσης τις πληροφορίες μας εδώ για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Εάν ο συγγενής/φίλος σας αρχίζει να αποσύρεται και να χάνει το ενδιαφέρον του, αυτό μπορεί να σας πληγώσει και είναι δύσκολο να το αποδεχθείτε. Θυμηθείτε πως αυτό αποτελεί φυσικό επακόλουθο της διαδικασίας αποχωρισμού από τη ζωή και ανταποκριθείτε ανάλογα: ίσως επιθυμούν παρέα, κάποιον να κάθεται ήσυχα μαζί τους ή να κάθεται κοντά τους για να τους ακούει όταν θέλουν να μιλήσουν.
Αν ο συγγενής/φίλος σας βιώνει έντονα συναισθήματα όπως άγχος ή φόβο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να παραμείνετε κοντά τους και να μην αλλάξετε θέμα.
Προσπαθείτε να κάνετε το περιβάλλον τους όσο το δυνατό πιο άνετο και ανακουφιστικό γίνεται: ρωτήστε το αγαπημένο σας πρόσωπο τι είδους φωτισμό προτιμάει, αν θέλει να ακούσει μουσική κτλ.
Μη ξεχνάτε να παρέχετε ανακούφιση μέσω σωματικής επαφής - οι αγκαλιές, το κράτημα του χεριού, ένα απαλό μασάζ, μπορούν να βοηθήσουν το αγαπημένο σας πρόσωπο να νιώσει πως το αγαπούν και το φροντίζουν και έτσι να το βοηθήσουν να μετριάσει το φόβο και το άγχος.
Β. ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΩΡΕΣ
Οι περισσότεροι άνθρωποι που βρίσκονται στις τελευταίες ημέρες και ώρες μιας χρόνιας ασθένειας, όπως ο καρκίνος σε προχωρημένο στάδιο, θα:
• Αρχίσουν να κοιμούνται ολοένα και περισσότερο. Ο ύπνος τους αλλάζει και γίνεται βαθύτερος ενώ αρχίζουν περίοδοι με απώλεια συνείδησης. Όσο περνάει ο καιρός, ο ασθενής είναι πιθανό να βυθιστεί σε κώμα και να μην ανταποκρίνεται στα άτομα που βρίσκονται γύρω του.
• Σταματούν εντελώς να τρώνε και να πίνουν και ίσως δεν μπορούν πια να καταπιούν. Αυτό είναι φυσιολογικό και είναι ο τρόπος του σώματος να σας δείξει πως δεν μπορεί πλέον να χωνέψει και να χρησιμοποιήσει τα θρεπτικά στοιχεία που παρέχουν το φαγητό και τα υγρά.
• Βιώνουν αλλαγές καθώς το σώμα τους σταματάει τη λειτουργία του: το σώμα παράγει μικρότερες ποσότητες ούρων, τα οποία είναι πιο συμπυκνωμένα και έχουν σκούρο χρώμα. Ίσως να έχουν ακράτεια ούρων και έτσι μερικές φορές απαιτείται καθετήρας για τη συλλογή τους.
• Ίσως είναι νευρικοί ή ταραγμένοι. Αυτό συμβαίνει μερικές φορές επειδή δε νιώθουν άνετα (πχ. κρυώνουν ή ζεσταίνονται) ή επειδή πονούν. Ρωτήστε το γιατρό σας μήπως υπάρχει κάτι που τους δημιουργεί νευρικότητα. (πχ. μεταβολική/χημική ανισορροπία, κατακράτηση ούρων ή πόνος).
• Ίσως βλέπουν πράγματα που δεν υπάρχουν ή μιλούν με άτομα που δε βρίσκονται εκεί (αυτό ονομάζεται παραίσθηση). Μερικές φορές μιλούν ή φωνάζουν άτομα που έχουν πεθάνει. Αυτό συνήθως δεν τους στεναχωρεί, αντίθετα μπορεί να τους ανακουφίσει. Μερικοί πιστεύουν πως αυτό αποτελεί μεταβατικό στάδιο μεταξύ ζωής και θανάτου.
• Την τελευταία μέρα ή τις τελευταίες ώρες, το δέρμα τους γίνεται ψυχρό και χλωμό, ίσως παρατηρήσετε την εμφάνιση στιγμάτων καθώς η κυκλοφορία του αίματος γίνεται λιγότερο αποτελεσματική.
• Μερικές φορές, κατά τις τελευταίες ώρες, επειδή ο ασθενής μένει αδρανής δεν μπορεί πλέον να αποβάλει τις αφρώδης εκκρίσεις (υγρά) από τους αεραγωγούς και τους πνεύμονες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει τον ρόγχο που ακούγεται όταν αναπνέουν (επιθανάτιος ρόγχος). Ίσως βοηθήσει αν τους βοηθήσετε να αλλάξουν στάση ή τους χορηγήσετε ένα ειδικό φάρμακο που στεγνώνει τις εκκρίσεις. Αυτός ο ρόγχος, ωστόσο, δεν φαίνεται να προκαλεί πόνο ή δυσφορία στο ίδιο το άτομο.
Πολύ κοντά στο τέλος της ζωής τους, ίσως να παρατηρήσετε μια αλλαγή στον τρόπο που αναπνέουν, με τις αναπνοές να γίνονται πιο ρηχές και άτακτες και με κενά διαστήματα μεταξύ των αναπνοών. Ίσως παρατηρήσετε πως η κοιλιά τους φουσκώνει και ξεφουσκώνει σε κάθε αναπνοή αντί για τους πνεύμονες. Και πάλι, ο συγγενής/φίλος σας δεν θα συνειδητοποιήσει αυτές τις αλλαγές ούτε θα ενοχληθεί από αυτές.
Η φροντίδα κατά τις τελευταίες ημέρες και ώρες
Οι συγγενής και φίλος σας θα χρειαστεί αρκετή βοήθεια από εσάς για να αλλάξει στάση στο κρεβάτι ή για να φροντίσει για την υγιεινή και τις προσωπικές του ανάγκες. Προσπαθείτε να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όσο το δέρμα τους γίνεται ακόμη πιο ευαίσθητο και αδύνατο και εξηγείτε πάντοτε τι πρόκειται να κάνετε, έτσι ώστε να μην τον/την τρομάζετε.
Αν το αγαπημένο σας πρόσωπο έχει ακράτεια, τότε θα απαιτηθούν ειδικά προϊόντα και προστατευτικά στρωμάτων. Υπάρχουν ειδικές αυτοκόλλητες εξωτερικές καθετήρες για άνδρες που εφαρμόζονται γύρω από το πέος και συνδέουνται με ουροσυλλέκτη (δειτε ενα παραδειγμα εδώ). Ο γιατρός σας θα σας συμβουλέψει σχετικά με τη χρήση του καθετήρα ούρων.
Θυμηθείτε πως ακόμη κι αν το αγαπημένο σας πρόσωπο δεν μπορεί πια να επικοινωνήσει μαζί σας, μπορεί ακόμη να σας ακούει, οπότε εξηγείτε πάντοτε τι κάνετε, τι συμβαίνει γύρω του/της. Ζητήστε από τους επισκέπτες να μιλούν στο αγαπημένο σας άτομο και όχι να μιλούν γι' αυτό όσο βρίσκονται στο χώρο.
Ακόμη κι όταν δεν μπορούν πια να πιουν, δεν είναι απαραίτητη η ενδοφλέβια χορήγηση υγρών με ορό: η ενυδάτωση του ατόμου που βρίσκεται κοντά στο θάνατο με τεχνητά (ενδοφλέβια) μέσα δε θα παρατείνει τη ζωή του ούτε θα το κάνει να νιώθει πιο άνετα.
Στην πραγματικότητα, μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη δυσφορία στον ασθενή, εφόσον μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, όπως ακράτεια και εμετό. Το σημαντικότερο πράγμα σε αυτό το στάδιο είναι να βοηθήσετε ώστε το στόμα του ασθενούς να παραμείνει καθαρό, ενυδατωμένο και άνετο, χρησιμοποιώντας τακτικά ένα μαλακό σφουγγάρι βουτηγμένο σε παγωμένο νερό για τον καθαρισμό και την ενυδάτωση του στόματος και με την εφαρμογή μιας αλοιφής στα χείλη.
Αν τα μάτια του αγαπημένου σας φαίνονται ξηρά ή βρώμικα, μπορείτε να τα καθαρίσετε απαλά με ένα αλατούχο διάλυμα (φυσιολογικό ορό).
Τα φάρμακα που ελέγχουν τον πόνο και άλλα συμπτώματα πρέπει να χορηγούνται μέχρι τέλους - ο γιατρός σας μπορεί να τα χορηγεί ως υποδόρια ένεση (κάτω από το δέρμα), ως δερματικό επίθεμα ή μερικές φορές ως υπόθετα.
Αν το αγαπημένο σας πρόσωπο φαίνεται πολύ ανήσυχο ή ταραγμένο, κοιτάξτε μήπως χρειάζεται αλλαγή στάσης, μήπως ζεσταίνεται ή κρυώνει. Αν καθίσετε κοντά του/της και του/της κρατήσετε το χέρι, ίσως αυτό να είναι αρκετό για να τον/την ηρεμήσει και να χαλαρώσει.
Αν, ωστόσο, παραταθεί η ταραχή, συμβουλευτείτε το γιατρό σας, έτσι ώστε να εξετάσει μήπως υπάρχει κάποια άλλη υποβόσκουσα αιτία, όπως παρενέργεια φαρμάκων, πόνος ή κατακράτηση ούρων. Ίσως αποφασίσει τη χορήγηση κάποιου ηρεμιστικού φαρμάκου στο αγαπημένο σας πρόσωπο για να το βοηθήσει να χαλαρώσει και να κοιμηθεί.
Αν το αγαπημένο σας άτομο βλέπει ή συνομιλεί με άτομα που δε βρίσκονται στο δωμάτιο, μην προσπαθείτε να το εξηγήσετε λογικά, μην αντιτίθεστε σε αυτό και μην το ταπεινώνετε. Καθίστε κοντά τους και ζητήστε τους να σας πουν περισσότερα γι' αυτό που βλέπουν και για τα συναισθήματα που νιώθουν. Εάν επιδεινωθούν οι παραισθήσεις ή αν προκαλούν δυσφορία στο αγαπημένο σας πρόσωπο ή στην οικογένεια, μιλήστε με το γιατρό σας μήπως απαιτηθεί αναθεώρηση ή αλλαγή φαρμάκων.
Comments